BỆNH PHÓ THƯƠNG HÀN Ở VỊT
BỆNH PHÓ THƯƠNG HÀN Ở VỊT
PGS.TS Phạm Ngọc Thạch
Học viện Nông Nghiệp Việt Nam
Bệnh phó thương hàn ở vịt không phải mà một dịch bệnh hiếm gặp mà bà con nông dân phải đối mặt. Bệnh này nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời rất có thể dẫn tới những hậu quả không mong muốn xảy ra đối với đàn vịt nuôi của bà con nông dân.
Bệnh phó thương hàn vịt (Salmonellosis) là bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn Sallmonella typhimurium gây ra, vịt mọi lứa tuổi đều cảm nhiễm với bệnh; tuy nhiên triệu chứng lâm sàng thường chỉ thấy ở vịt con dưới 3 tuần tuổi, vịt lớn mắc bệnh thường ở thể mãn tính. Bệnh thường xảy ra ở vịt con giai đọan 3 đến 15 ngày tuổi cả vịt lớn và vịt đẻ. Vịt đẻ nhiễm bệnh, vi khuẩn nhiễm vào trong trứng, khi vịt nở đã bị nhiễm trùng. Vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể chủ yếu qua thức ăn, nước uống và khi điều kiện ngoại cảnh bất lợi làm cho vịt yếu và bệnh phát ra. Tỷ lệ chết cao từ 1-60% và còn gây nguy hiểm cho người khi dùng sản phẩm thịt và trứng đã nhiễm vi khuẩn này.
1- Nguyên nhân
Ở vịt con thường bị nhiễm 2 chủng Salmonella pullorum và S.gallinarum ( 2 chủng này cũng chủ yếu gây bệnh cho gà. Do đó nếu nhốt chung gà với vịt thì sẽ lây bệnh cho nhau). Tuy vậy người ta thấy chủng S.gallinarum thường gây bệnh cho vịt từ 1-14 ngày tuổi. Một số chủng khác cũng thường gây bệnh như S.anatum và S. enteritis ( chủng S.anatum thường gây chết đột ngột cho gà con, còn S.enteritis thì thường nhiễm từ gan vào viêm màng tim, màng gan, gây chết từ 20-30%).
2- Phương thức truyền lây
Truyền lây từ mẹ sang trứng ( khi vịt mẹ đã mang mầm bệnh), mầm bệnh nhiễm từ máu vào buồng trứng. Nếu trứng đem ấp, mầm bệnh nhiễm vào phôi, gây chết phôi (vịt sát), sưng rốn, tiêu chảy ngay trong 1-4 ngày tuổi.
Lây qua vỏ trứng: Do vi khuẩn có sẵn ở môi trường, ở ổ đẻ nhiễm vào vỏ trứng. Từ vỏ trứng vi khuẩn sẽ xâm nhập qua lớp vỏ vào trong trứng( vì vi khuẩn có long roi và có thể di động được), vi khuẩn phát triển trong phôi gây chết phôi(nếu nhiễm nặng). Hoặc vịt nở ra bị bệnh ngay.
Truyền lây qua thức ăn, nước uống: Đặc biệt thức ăn là bột cá, tép khô, khi phơi để nhiễm mầm bệnh từ môi trường đất, bụi cát.
3- Triệu chứng
* Ở vịt con
Do trứng bị nhiễm vi khuẩn thương hàn nên khi nở ra vịt con yếu, ủ rũ, không ăn, tập trung gần đèn sưởi. Lúc đầìu vịt bị tiêu chảy, phân loãng có bọt khí, vịt ít đi lại, đứng riêng khỏi đàn, tụ tập theo từng nhóm riêng, chúng thích đứng chỗ ấm áp. Một vài ngày thấy vịt bị viêm kết mạc mắt. Giai đoạn này vịt bắt đầu chết, trước khi chết có triệu chứng thần kinh: co giật, ngoẹo đầu.
* Ở vịt Lớn
Vịt ủ rũ, bỏ ăn, thường đứng riêng lẻ, xả cánh. Toàn thân mỏi mệt, ủ rũ, viêm kết mạc mắt có mủ do đó mắt nửa mở hay nhắm hẳn lại. Cánh xệ xuống, lông khô không mướt. Đi phân loãng hoặc trắng, sau đó phân trắng có lẫn máu hoặc phân loãng màu hơi vàng. Một số trường hợp có triệu chứng viêm khớp, một số con bị viêm phổi kế phát, ho khò khè.
– Vịt lớn trên 45 ngày thường bị bệnh ở thể mạn tính, thường thấy đi tiêu chảy đôi khi thấy máu, vịt ốm, lông không bóng mượt. Buồng trứng bị thoái hóa, biến dạng méo mó. Một số trứng có màu xám chì, lục nhạt, nâu, ống dẫn trứng bị vỡ và tích lại
4- Chẩn đoán
Dựa trên triệu chứng lâm sang và bệnh tích.
– Lấy bệnh phẩm xét nghiệm và phân lập vi khuẩn ( Lưu ý: Nếu bệnh phẩm lấy từ ruột hay trong các tổ chức đã bị phân huỷ thì không đủ cơ sở để chẩn đoán kết luân.).
– Phân biệt với một số bệnh có triệu chứng lâm sang giống Salmonella như:
+ Bệnh E.Coli cũng phân trắng, tiêu chảy và chết nhanh ở vịt con, nhưng có triệu chứng thần kinh rõ (quay quay đầu).
+ Chứng thiếu vitamin đặc biệt là vitamin A cũng tiêu chảy nhưng chết ít và không sưng lách, gan.
+ Bệnh viêm gan vịt: Bệnh tích chủ yếu ở gan ( xuất huyết), không có ở ruột.
5- Phòng bệnh
* Thực hiện tốt quy trình sát trùng chuồng trại bằng các hóa chất sát trùng: Bio-Iodine 70; hoặc Bio –Benkocid.
– Xử lý nguồn nước, ao hồ bằng vôi bột
– Sát trùng vỏ trứng trước khi đưa vào ấp bằng Hanmid, định kỳ xông Focmol máy ấp trứng
* Chăm sóc tôt, nâng cao sức đề kháng cho con vật bằng thức ăn đảm bảo chất lượng, nước uống sạch và thường xuyên bổ sung các loại thuốc bổ
– Chú ý: Cần đặc biệt chăm sóc vịt con ngay từ những ngày đầu khi lấy từ lò ấp về, không để chúng bị lạnh và ăn thức ăn tự nhiên quá sớm (tép, cá sống…)
* Định kỳ dùng một số kháng sinh cho uống điều trị dự phòng (thuốc đặc trị với Salmonella).
6- Điều trị
* Sử dụng một trong các kháng sinh sau: Florpheniol; hoặc Florphenicol; hoặc Enroflox; hoặc Oxomid; hoặc Biseptol; Genta-costrim
* Tiêm thêm kháng thể Ig 1 Duck RAECOSA nhằm phòng bệnh kế phát do virus, kết hợp nâng cao sức đề kháng cho vịt bằng cách bổ sung các loại thuốc bổ như AD3E Multivit, Bio-Tosal, Bcomplex, Bcomvit, Gluco-KC thảo dược
