BỆNH TỤ HUYẾT TRÙNG TRÊN TRÂU BÒ
BỆNH TỤ HUYẾT TRÙNG TRÂU BÒ BIỆN PHÁP PHÒNG TRỊ
PGS.TS Phạm Ngọc Thạch
Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam
Bệnh tụ huyết trùng thường xảy ra khi thời tiết nóng ẩm, mưa nắng thất thường hoặc gia súc thay đổi điều kiện sống, điển hình ở trâu, bò chuyển vùng.
Vi khuẩn tụ huýet trùng sống khá lâu và sinh sản trong đất ẩm thiếu ánh sáng, có nhiều muối nitrat và chất hữu cơ. Trong chuồng nuôi súc vật và trên đồng cỏ vi khuẩn sống hàng tháng, có khi hàng năm. Do vậy, khi có cơ hội vi khuẩn sẽ xâm nhập vào cơ thể vật nuôi và gây bệnh.
Bệnh từ trâu, bò có thể lây sang ngựa, chó và lợn. Vì vậy, trong ổ dịch tụ huyết trùng trâu, bò cần chú ý phòng bệnh cho các loài động vật này. Bê, nghé đang bú mẹ ít mắc, trâu bò 2 – 3 tuổi mắc bệnh nhiều hơn trâu, bò già
- Nguyên nhân gây bệnh: bệnh do vi khuẩn Pasteurella gây nên.
- Triệu chứng: Trâu, bò thường mắc bệnh ở 3 thể sau đây:
2.1. Thể ác tính
Thể này thường ít gặp. Trâu, bò phát bệnh rất nhanh. Con vật đột nhiên lên cơn sốt cao 41 – 420C và trở nên hung dữ, điên loạn, đập đầu vào tường và chết trong vòng 24 giờ. Bê nghé 3 – 18 tháng thể hiện triệu chứng thần kinh: giãy giụa, ngã vật xuống rồi chết, có khi con vật đang ăn bỗng chạy lồng lên, điên loạn, run rẩy, ngã xuống rồi lịm đi.
2.2. Thể cấp tính
Thể này xảy ra phổ biến ở trâu, bò. Thời gian ủ bệnh ngắn từ 1 – 3 ngày, con vật không nhai lại, mệt lả, bứt rứt, sốt cao đột ngột 40 – 420C. Các niêm mạc mắt, mũi đỏ sẫm rồi tái xám. Nước mắt, nước mũi chảy liên tục. Các hạch lâm ba đều sưng, đặc biệt là hạch dưới hầu sưng rất to, làm cho con vật lè lưỡi ra, thở khó khăn, người ta thường gọi là bệnh “trâu bò hai lưỡi”. Hạch lâm ba trước vai, trước đùi sưng, thuỷ thũng, làm cho con vật đi lại khó khăn.
Một số trâu, bò bị bệnh thể đường ruột, lúc đầu phân táo bón, sau đó tiêu chảy dữ dội, phân có lẫn máu và niêm mạc ruột. Bụng con vật chướng to do viêm phúc mạc và có tương dịch trong xoang bụng.
Lúc sắp chết, con vật nằm liệt, đái ra máu, thở rất khó khăn, có nhiều chấm xuất huyết đỏ sẫm ở các niêm mạc. Bệnh tiến triển 3 – 5 ngày. Tỷ lệ chết 90 – 100%. Nếu bệnh chuyển sang nhiễm trùng máu thì con vật sẽ chết trong 24 – 36 giờ.
2.3. Thể mạn tính
Con vật mắc bệnh ở thể cấp tính, nếu không chết, bệnh sẽ chuyển thành mạn tính, vật bệnh thể hiện viêm ruột mạn tính: lúc tiêu chảy, lúc táo bón, viêm khớp làm cho con vật đi lại khó khăn, viêm phế quản và viêm phổi mạn tính.
Bệnh tiến triển trong vài tuần. Con vật có thể khỏi bệnh, các triệu chứng nhẹ dần, nhưng thường con vật gầy rạc và chết do kiệt sức.
- 3. Phòng bệnh
3.1. Vệ sinh phòng bệnh
Thường xuyên vệ sinh chuồng trại, định kỳ tẩy uế, tiêu độc khủ trùng. Ở bãi chăn thả và quanh khu vực chuồng nuôi cần phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh, thoát nước ở chỗ có vũng nước tù để hạn chế sự tồn tại của mầm bệnh trong tự nhiên. Tăng cường sức đề kháng cho con vật bằng cách vệ sinh thức ăn, nước uống, ăn, uống đủ, chăm sóc sử dụng và khai thác hợp lý.
3.2. Phòng bệnh bằng vắc xin
Tiêm vắc xin tụ huyết trùng, liều lượng và cách dùng theo khuyến cáo của nhà sản xuất; Thông thường 6 tháng tiêm nhắc lại 1 lần.
Chú ý: đối với trâu, bò chuẩn bị vận chuyển, thay đổi điều kiện sống cần tiêm vắc xin trước khi chuyển đàn 21 ngày.
- Điều trị bệnh
Do bệnh thường xảy ra ở thể quá cấp và cấp tính nên cần phát hiện bệnh sớm, điều trị kịp thời mới có kết quả cao.
4.1. Dùng kháng sinh để điều trị bệnh
Có thể dùng 1 trong các loại kháng sinh sau đây: Ceftiofur; Streptomycin, Kanamycin; Ampi – kana, Oxytetracyclin, Gentamicin, Linco – specto. Tiêm bắp cho con vật ốm và tiêm cho toàn đàn. Liều lượng theo hướng dẫn của nhà sản xuất ghi trên bao bì và tiêm liên tục 3 .
4.2. Dùng thuốc trợ sức, trợ lực
Ngoài việc dùng kháng sinh cần tiêm cho con vật các thuốc trợ tim, trợ sức như: Long não nước, hoặc Cafeinnatribenzoat 20% cùng với thuốc giảm sốt (Analgin C, hoặc Para C) và Vitamin B1, Vitamin C. Tiêm bắp, liều lượng theo chỉ dẫn trên bao bì sản phẩm.
Chú ý:
Trong những trường hợp cần thiết có thể truyền dịch (dung dịch đường Glucose 10-20% với liều lượng 500 ml – 1000 ml/ con/ngày. Tiêm truyền chậm vào tĩnh mạch.
Tăng cường chăm sóc nuôi dưỡng để vật nuôi nhanh bình phục.
